ЈАНЕВСКИ (1)

 СKАН­ДАЛ

 АМА­ТЕР­СKИ ЗА­KОН ЗА ПО­СЕБ­НИ­ОТ ЈА­ВЕН ОБ­ВИ­НИ­ТЕЛ

 Збо­гум, Ус­тав!

 Два клуч­ни не­дос­та­то­ка од пред­ло­же­ни­от за­кон, кој во поп­лад­нев­ни­те ча­со­ви вле­зе во соб­ра­ни­ска про­це­ду­ра, го нич­ко­су­ва­ат Ус­та­вот на РМ: од­ред­ба­та со ко­ја се ве­ли де­ка се фор­ми­ра „Јав­но об­ви­ни­тел­ство за го­не­ње…“ пок­рај пос­тој­но­то и од­ред­ба­та со ко­ја Соб­ра­ни­е­то го пред­ла­га по­себ­ни­от ја­вен об­ви­ни­тел, што зна­чи де­ка со за­кон на Соб­ра­ни­е­то му е до­де­ле­на над­леж­ност, а так­ва мож­ност спо­ред Ус­та­вот на РМ не пос­тои

Дар­ко Ја­нев­ски

Пред­лог-за­ко­нот врз ос­но­ва на кој Kа­ти­ца Ја­не­ва ќе би­де наз­на­че­на на фун­кци­ја­та, ко­ја нак­рат­ко ќе ја опи­ше­ме ка­ко по­се­бен или спе­ци­ја­лен ја­вен об­ви­ни­тел на РМ, има проб­лем ве­ќе во нас­ло­вот. Име­но, тој е де­фи­ни­ран ка­ко „За­кон за Јав­но­то об­ви­ни­тел­ство…“, што уш­те на по­че­ток го ури­ва Ус­та­вот на РМ. Спо­ред Ус­та­вот, пос­тои ед­но Јав­но об­ви­ни­тел­ство и тоа е де­фи­ни­ра­но ка­ко „един­ствен и са­мос­то­ен др­жа­вен ор­ган кој ги го­ни сто­ри­те­ли­те на кри­вич­ни де­ла….“ Са­мо­то но­се­ње за­кон за по­себ­но јав­но об­ви­ни­тел­ство, кое ќе ги го­ни де­ла­та „по­вр­за­ни и кои про­из­ле­гу­ва­ат од со­др­жи­на­та на не­за­кон­ско­то сле­де­ње на ко­му­ни­ка­ци­и­те“, зна­чи соз­да­ва­ње по­се­бен ор­ган, по­себ­на ин­сти­ту­ци­ја па­ра­лел­но со пос­тој­но­то Јав­но об­ви­ни­тел­ство, а так­во неш­то во Ус­та­вот не пос­тои! Да се ра­бо­ти за за­кон пред­ло­жен од гру­па гра­ѓа­ни кои не ја раз­би­ра­ат проб­ле­ма­ти­ка­та, ова мо­же и да се сфа­ти и, се раз­би­ра, да не се при­фа­ти, но во кон­ци­пи­ра­ње­то на овој пра­вен акт, за­ко­нот, учес­тву­ваа нај­мал­ку двај­ца ам­ба­са­до­ри, не­ка­ков си стра­нец од Бел­ги­ја, кој очиг­лед­но не­ма по­им за што ста­ну­ва збор и дол­го­го­диш­ни пра­те­ни­ци и по­ли­ти­ча­ри во РМ, кои би тре­ба­ло да има­ат ба­рем еле­мен­тар­на прет­ста­ва за тоа де­ка е не­доз­во­ли­во во име на Ус­та­вот и за­ко­ни­те ис­ти­те да се фр­ла­ат на бу­ниш­те.

Но, ка­мо сре­ќа да бе­ше са­мо ова. Во член 3 на пред­лог-за­ко­нот стои де­ка спе­ци­јал­ни­от ја­вен об­ви­ни­тел се из­би­ра од Со­ве­тот на јав­ни об­ви­ни­те­ли по прет­ход­на сог­лас­ност на че­ти­ри­те по­ли­тич­ки пар­тии со нај­го­лем број пра­те­ни­ци во Соб­ра­ни­е­то. От­ка­ко тие ќе се сог­ла­сат, пред­ло­гот за из­бор на об­ви­ни­те­лот го под­не­су­ва Соб­ра­ни­е­то. За пред­ло­гот ќе се гла­са и пот­реб­но е двот­ре­тин­ско мно­зин­ство, плус Ба­ден­те­ро­во­то мно­зин­ство. Нас­про­ти ова, во Ус­та­вот стои де­ка јав­ни­от об­ви­ни­тел на РМ го из­би­ра Соб­ра­ни­е­то на РМ (во ак­ту­ел­на­та си­ту­а­ци­ја тоа е Мар­ко Звр­лев­ски), а ос­та­на­ти­те об­ви­ни­те­ли ги из­би­ра Со­ве­тот на јав­ни об­ви­ни­те­ли. Зна­чи, спо­ред Ус­та­вот на РМ, уло­га­та на Соб­ра­ни­е­то во из­бор на кој би­ло об­ви­ни­тел е ис­цр­пе­на со из­бо­рот на Звр­лев­ски на мес­то­то ја­вен об­ви­ни­тел на РМ. Не пос­тои мож­ност со за­кон да се од­ре­ди де­ка Соб­ра­ни­е­то на РМ има уло­га во из­бо­рот на друг ја­вен об­ви­ни­тел, ма­кар тој бил спе­ци­ја­лен оти тоа прак­тич­но зна­чи де­ка со за­кон му се до­да­ва­ат над­леж­нос­ти на Соб­ра­ни­е­то. Са­ми­от факт што Соб­ра­ни­е­то го да­ва пред­ло­гот со двот­ре­тин­ско мно­зин­ство, во овој слу­чај не зна­чи ниш­то (тоа е блед обид пре­ку ква­ли­фи­ку­ва­но мно­зин­ство да се на­до­мес­ти овој не­дос­та­ток) би­деј­ќи со­се­ма е ед­на про­це­ду­ра­та на но­се­ње за­кон по ит­на пос­тап­ка ка­ко во овој слу­чај, а со­сем дру­га при но­се­ње­то Ус­тав. Kа­ко и да е, ова е си­ту­а­ци­ја­та ко­га со за­кон се пра­ви упад во Ус­та­вот, а се чи­ни ва­ков пра­вен скан­дал одам­на не е ви­ден не са­мо во Ма­ке­до­ни­ја ту­ку, ве­ро­јат­но, и по­ши­ро­ко и ако има при­мер во све­тот кој сту­ден­ти­те би го изу­чу­ва­ле под де­фи­ни­ци­ја­та „прав­но шар­ла­тан­ство“, то­гаш тоа се­ка­ко е овој. Зна­чи, да пов­то­ри­ме: над­леж­нос­ти­те на Соб­ра­ни­е­то на РМ се ут­вр­ду­ва­ат со Ус­та­вот. Сле­ден акт кој би мо­жел да нав­ле­зе во оваа сфе­ра е Де­лов­ни­кот за ра­бо­та на Соб­ра­ни­е­то, но со не­го над­леж­нос­ти­те не мо­жат да се про­ши­ру­ва­ат над­вор од рам­ки­те на тие што ги има за­цр­та­но Ус­та­вот. Па би би­ло доб­ро си­те што учес­тву­ваа во оваа уј­дур­ма, од Џејмс Беј­ли пре­ку Орав, Бел­ги­е­цот и, се раз­би­ра, цве­тот на ма­ке­дон­ска­та ин­те­ли­ген­ци­ја, прет­ста­вен пре­ку пре­го­ва­ра­чи­те од ВМРО-ДПМНЕ, СДСМ, ДУИ и ДПА, да ~ об­јас­нат на јав­нос­та ка­ко е мож­но на за­ко­но­дав­ни­от дом, чи­ја над­леж­ност е уре­де­на со Ус­та­вот, да му се да­ва­ат над­леж­нос­ти (пред­ла­га по­се­бен ја­вен об­ви­ни­тел до Со­ве­тот на јав­ни об­ви­ни­те­ли) со за­кон?

Да се вра­ти­ме на про­це­ду­ра­та за из­бор на по­себ­ни­от ја­вен об­ви­ни­тел. За не­го тре­ба сог­лас­ност од че­ти­ри по­ли­тич­ки пар­тии, пред­лог на над­леж­на­та ко­ми­си­ја во Соб­ра­ни­е­то и пред­лог на са­мо­то Соб­ра­ние из­гла­сан со двот­ре­тин­ско мно­зин­ство. Пред­ло­гот се дос­та­ву­ва до Со­ве­тот на јав­ни об­ви­ни­те­ли, кој го вр­ши из­бо­рот. Ре­ал­но, Со­ве­тот, всуш­ност, са­мо ќе ста­ви пе­чат на из­бо­рот што го из­вр­ши­ле че­ти­ри­те по­ли­тич­ки па­ри и стран­ски­те ам­ба­са­до­ри та­ка што не­го­ва­та уло­га во оваа си­ту­а­ци­ја е при­лич­но по­ни­жу­вач­ка. Има­ме ор­ган кој тре­ба да се гри­жи за не­за­вис­нос­та и про­фе­си­о­нал­нос­та на тре­та­та власт во де­лот на об­ви­ни­те­ли­те, а ов­де му се да­ва уло­га на ве­ри­фи­ка­тор на вол­ја­та на че­ти­ри по­ли­тич­ки пар­тии, што има­ат нај­го­лем број пра­те­ни­ци во Соб­ра­ни­е­то на РМ. Са­ми­от тој факт са­мо пот­вр­ду­ва де­ка, всуш­ност, со овој за­кон е соз­да­де­но па­ра­лел­но на пос­тој­но­то об­ви­ни­тел­ство, а тоа пов­тор­но не е доз­во­ле­но со Ус­та­вот. Ос­вен ако нас­про­ти пос­тој­на­та др­жа­ва уре­де­на со нај­ви­со­ки­от пра­вен акт не от­во­ра­ме про­цес за соз­да­ва­ње уш­те ед­на др­жа­ва во рам­ки­те на се­гаш­на­та. Тоа зна­чи по­себ­ни су­до­ви, по­се­бен пар­ла­мент, по­себ­на вла­да итн.

РАМ­KА

Јав­ни об­ви­ни­те­ли – по­мош­ни­ци

Со по­себ­но­то јав­но­то об­ви­ни­тел­ство ќе ра­ко­во­ди спе­ци­ја­лен ја­вен об­ви­ни­тел, но во не­го ра­бо­тат и дру­ги јав­ни об­ви­ни­те­ли. Kол­ку и кои јав­ни об­ви­ни­те­ли ќе ра­бо­тат во по­себ­но­то јав­но об­ви­ни­тел­ство од­ре­ду­ва са­ми­от спе­ци­ја­лен об­ви­ни­тел од ре­дот на пос­тој­ни­те јав­ни об­ви­ни­те­ли, а нив­ни­от из­бор со 2/3 мно­зин­ство и Ба­ден­тер ги из­би­ра Со­ве­тот на јав­ни об­ви­ни­те­ли. Она што е бит­но де­ка јав­ни­те об­ви­ни­те­ли кои ќе ра­бо­тат во но­во­то јав­но об­ви­ни­тел­ство не­ма да мо­жат да во­дат са­мос­тој­ни ис­тра­ги по кон­крет­ни пред­ме­ти, што ги све­ду­ва на ни­во на обич­ни по­мош­ни­ци. „Јав­ни­те об­ви­ни­те­ли не­ма­ат пра­во да до­не­су­ва­ат на­ред­би и об­ви­не­ни­ја, а има­ат пра­во да го зас­та­пу­ва­ат јав­ни­от об­ви­ни­тел кој ра­ко­во­ди со Јав­но­то об­ви­ни­тел­ство пред над­леж­ни­от суд“, пи­шу­ва во за­ко­нот. Јав­ни­те об­ви­ни­те­ли наз­на­че­ни во Јав­но­то об­ви­ни­тел­ство ќе би­дат од­го­вор­ни и единс­тве­но пред јав­ни­от об­ви­ни­тел кој ра­ко­во­ди со не­го.

РАМ­KА

н. Kо­га ќе поч­не со ра­бо­та и од ка­де па­ри?

Ми­нис­терс­тво­то за прав­да во рок од три де­на тре­ба да му до­де­ли прос­то­рии на но­во­то јав­но об­ви­ни­тел­ство кои ќе би­дат на по­и­нак­ва ло­ка­ци­ја од оние на Јав­но­то об­ви­ни­тел­ство на РМ. Во рок од 30 де­на спе­ци­јал­ни­от ја­вен об­ви­ни­тел тре­ба да нап­ра­ви фи­нан­си­ски план. Пот­реб­ни­те па­ри ќе се обез­бе­дат од бу­џе­тот на РМ пре­ку смет­ка­та на Јав­но­то об­ви­ни­тел­ство. Од 2106 го­ди­на бу­џе­тот на ова об­ви­ни­тел­ство ќе би­де по­себ­на став­ка од бу­џе­тот на ЈОРМ. Па­ри­те тре­ба да би­дат обез­бе­де­ни во рок од 35 де­на, а ис­то та­ка во тој рок Ми­нис­терс­тво­то за прав­да ќе мо­ра да ги оп­ре­ми кан­це­ла­ри­и­те, да обез­бе­ди ком­пју­те­ри и во­зи­ла за пот­ре­би­те на об­ви­ни­телс­тво­то. Спе­ци­јал­ни­от ја­вен об­ви­ни­тел ќе зе­ма 10 от­сто по­ма­ла пла­та од јав­ни­от об­ви­ни­тел на РМ. До­пол­ни­тел­но ќе до­би­ва и до­да­то­ци за по­себ­ни ус­ло­ви за ра­бо­та, за пос­то­е­ње ви­сок ри­зик и за до­вер­ли­вост. Јав­ни­те об­ви­ни­те­ли што ќе ра­бо­тат за не­го ќе до­би­ва­ат пла­та ка­ко об­ви­ни­те­ли во ос­нов­ни­те јав­ни об­ви­ни­тел­ства.

Рам­ка

Н Ја­не­ва ра­бо­те­ла на кри­вич­ни де­ла до пет го­ди­ни каз­на

Kа­ти­ца Ја­не­ва, об­ви­ни­тел­ка во Ос­нов­но­то јав­но об­ви­ни­тел­ство во Гев­ге­ли­ја, е пред­ло­гот за спе­ци­ја­лен об­ви­ни­тел кој го до­го­во­ри­ле по­ли­тич­ки­те пар­тии. Не се от­кри­ва чиј пред­лог бил об­ви­ни­тел­ка­та. Ја­не­ва, ро­де­на 1965 го­ди­на, прв­пат е из­бра­на за об­ви­ни­тел во гев­ге­лис­ко­то об­ви­ни­тел­ство на 10 ап­рил 2003 го­ди­на и тоа во вре­ме­то на СДСМ од Соб­ра­ни­е­то на Ре­пуб­ли­ка Ма­ке­до­ни­ја. На сед­ни­ца­та на ко­ја е из­бра­на прак­тич­но се вр­шел из­бор на 154 об­ви­ни­те­ли, а де­се­ти­на би­ле и раз­ре­ше­ни.

„Мо­ра да приз­на­е­ме де­ка од 154 кан­ди­да­ти за об­ви­ни­телс­тва­та, ни­кој не мо­же за еден ден да ка­же кои се доб­ри, а кои се ло­ши, за кои ние тре­ба да го да­де­ме сво­јот глас ка­ко по­зи­ци­ја­та та­ка и опо­зи­ци­ја­та. За­тоа сме­там, да­ли ова е на­мер­но или не, не знам, ме­ѓу­тоа мис­лам де­ка тре­ба­ше да им се да­де мал­ку по­го­лем рок на пар­ла­мен­тот, на пра­те­ни­ци­те, мал­ку по­ве­ќе да се кон­сул­ти­ра­ат, да нап­ра­ват не­кои ана­ли­зи, свои ви­ду­ва­ња, за да мо­же­ме да од­лу­чу­ва­ме ква­ли­тет­но. Сме­там де­ка се­га ова од­лу­чу­ва­ње ќе би­де врз ос­но­ва на не­кои мно­гу шту­ри, мно­гу мал­ку по­да­то­ци за кан­ди­да­ти­те за об­ви­ни­те­ли“, ре­а­ги­рал то­гаш Kо­це Тра­ја­нов­ски во уло­га­та на пра­те­ник.

Ја­не­ва во сог­лас­ност со над­леж­нос­та на гев­ге­лис­ко­то об­ви­ни­телс­тво­то до­се­га пос­та­пу­ва­ла по пред­ме­ти за кри­вич­ни де­ла за кои е пред­ви­де­на каз­на до пет го­ди­ни. Во неј­зи­на­та би­ог­ра­фи­ја сто­јат не­кол­ку обу­ки за јав­ни об­ви­ни­те­ли. На ан­кет­ни­от лист во ан­ти­ко­руп­цис­ка­та ко­ми­си­ја ка­ко неј­зин ли­чен имот стои ав­то­мо­бил „ре­но“ и смет­ка со 29.5000 де­на­ри, на име на неј­зи­ни­те ро­ди­те­ли стои ку­ќа вред­на 100 ил­ја­ди ев­ра и уш­те по­ма­ла ку­ќа од 5.000 ев­ра. На име на неј­зи­ни­от соп­руг, пак, има зем­јо­дел­ско зем­јиш­те вред­но 20.000 ев­ра, по­тоа „ро­вер“ од 20.000 ев­ра, од про­даж­ба на ак­ции 20.000 ев­ра и оро­чен де­по­зит на 80.000 ев­ра.